Zofia Dzieniszewska - zapiski
Muzeum Podkarpackie w Kro�nie zaprasza do obejrzenia wystawy czasowej "Tradycja narciarska" ze zbior�w Erwina Gorczycy, Bartosza G�rskiego i Stanis�awa W�odyki, kt�ra prezentowana b�dzie od 20 stycznia do 30 kwietnia 2011 r.
Kolebk� narciarstwa jest Skandynawia, gdzie w szwedzkiej prowincji Angermanland odnaleziono, pochodz�ce sprzed 3500 tys. lat, pierwsze narty. Mia�y 111 cm d�ugo�ci i 10 cm szeroko�ci. Nie by�y to narty s�u��ce do zjazd�w lecz zabezpiecza�y przed zapadaniem si� w �nieg.
W Polsce w okresie staropolskim obok nart �lizgowych u�ywano r�wnie� nart b�otnych i karpli czyli deszczu�ek o d�ugo�ci ok. 40 cm. By�y one szeroko stosowane na Polesiu, Bia�orusi i Wile�szczy�nie. Stare ludowe narciarstwo zanik�o na terenie dawnej Rzeczypospolitej w XVIII w. Dopiero ko�cem XIX w. rodz�cy si� ruch sportowo-turystyczny doprowadzi� do odrodzenia si� na nowo dawnych tradycji. W grudniu 1888 r. 31-letni dyrektor Szko�y Kre�larskiej w Krakowie Stanis�aw Barabasz, przebywaj�c na polowaniu w Cieklinie ko�o Nowego �migrodu, wykorzysta� par� specjalnie wykonanych nart. Umo�liwi�y mu one poruszanie si� po zasypanej �niegiem okolicy. Pierwowzorem ich mog�y by� tzw. "�y�e" syberyjskie lub narty konstrukcji norweskiej, reklamowane w prasie. By�o to pierwsze udokumentowane u�ycie nart na ziemiach polskich.
Wielkie zas�ugi w propagowaniu narciarstwa mia�o Karpackie Towarzystwo Narciarskie, powsta�e w 1907 r. we Lwowie. Wnios�o ono szczeg�lny wk�ad w zagospodarowywanie turystyczne Karpat Wschodnich i Bieszczad�w, gdzie wa�n� rol� jako o�rodek narciarski spe�nia�o S�awsko. W marcu 1909 r. cz�onkowie KTN - Roman Kordys i Tadeusz Smoluchowski, weszli na nartach z Sianek na Halicz i Ki�czyk Bukowski. W okresie mi�dzywojennym turystyk� narciarsk� propagowa�y tak�e: Przemyskie Towarzystwo Narciarzy, Towarzystwo Narciarskie 2 Pu�ku Strzelc�w Podhala�skich w Sanoku oraz Sekcja Narciarska Polskiego Towarzystwa Tatrza�skiego w Iwoniczu Zdroju, kt�ra powsta�a w 1924 r. jako Iwonicki Klub Narciarski. Wsp�za�o�ycielem Klubu by� J�zef Aleksiewicz. Karpackie Towarzystwo Narciarskie zorganizowa�o stacje narciarsko-turystyczne w Barwinku, Czeremsze, Jasielu, Dukli, Koma�czy, Cisnej, Ustrzykach G�rnych, Wo�osatem i Siankach. Opracowano i wydano liczne przewodniki narciarskie. Zaj�to si� tak�e szkoleniem kadry. Pierwszym instruktorem Polskiego Zwi�zku Narciarskiego na Podkarpaciu by� Adam Trzyna z Krosna, kt�ry otrzyma� uprawnienia w 1932 r.
Wystawa "Tradycja narciarska" przygotowana zosta�a ze zbior�w kolekcjoner�w prywatnych i Muzeum Podkarpackiego w Kro�nie. G��wnym i najwa�niejszym elementem ekspozycji jest zbi�r ok. 20 par drewnianych nart pochodz�cych z prze�. XIX i XX w. Najcenniejsze i najstarsze narty wykonane zosta�y ko�cem XIX w. w szwajcarskiej firmie "Melchior Jakober". Pozosta�e pochodz� od r�norodnych europejskich producent�w, w�r�d kt�rych prym wiod� polskie firmy "Bujak" i "Zubek" z okresu mi�dzywojennego. Uzupe�nieniem wystawy jest pokaz materia��w ikonograficznych w postaci kart pocztowych i zdj�� dotycz�cych narciarstwa w Karpatach Wschodnich, Tatrach i Alpach. Interesuj�ca jest tak�e prezentacja przewodnik�w narciarskich i odznak, wydawanych przez Polski Zwi�zek Narciarski i inne organizacje oraz stowarzyszenia narciarskie. Malarstwo reprezentuj� akwarele i obrazy olejne znanych artyst�w: Mariana Jankowskiego i Bronis�awa Olszewskiego.
Otwarciu wystawy towarzyszy� b�dzie "Spotkanie narciarskie", na kt�rym poruszone zostan� tematy zwi�zane z histori� narciarstwa. Przedstawi je Jerzy Kap�on (COTG PTTK w Krakowie, Karpackie Towarzystwo Narciarskie - zarys dziej�w), Wies�aw Czechowicz (Muzeum Narciarstwa w Cieklinie – Stanis�aw Barabasz – ojciec polskiego narciarstwa) oraz Robert Kubit (Muzeum Podkarpackie w Kro�nie - Tradycja narciarska). Zagadnienia techniki jazdy om�wi� i prezentacji sprz�tu narciarskiego dokonaj� Bartosz G�rski i Erwin Gorczyca (GOPR - Grupa Bieszczadzka, Narty jako narz�dzie pracy). Interesuj�c� cz�ci� spotkania b�dzie premierowy pokaz diaporamy autorstwa Waldemara Czado (GOPR - Grupa Bieszczadzka - �ladami Zaruskiego w Tatrach). Tematem diaporamy jest powt�rzenie przej�cia narciarskiego Mariusza Zaruskiego i J�zefa Borkowskiego w Tatrach z 1907 r. Obejrzymy tak�e diaporam� Przej�cie skialpinistyczne Ortler - Tyrol w Alpach, w kt�rym uczestniczyli ratownicy Grupy Bieszczadzkiej GOPR.
Na zako�czenie organizatorzy przygotowali pokaz polskiego filmu fabularnego "Bia�y �lad" z 1932 r. Jest to debiutanckie dzie�o Adama Krzeptowskiego, g�rala, brata znanego narciarza Andrzeja. Scenariusz napisany zosta� przez artyst� malarza Rafa�a Malczewskiego. "Bia�y �lad" reprezentowa� Polsk� na I Mi�dzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji w 1932 r. Otrzyma� wyr�nienie za znakomite zdj�cia plener�w g�rskich, "przepojone s�o�cem i zdrowiem".
Serdecznie zapraszamy - Robert Kubit
Witam,
impreza zgromadzi�a nadkomplet publiczno�ci, opr�cz wielu prelekcji by�a te� wystawa fotograficzna i spora ilo�� eksponat�w - w tym 20 par nart, najstarsze z ko�ca XIX wieku.
Kilka fotografii:
Te pierwsze z lewej to najstarsze narty na wystawie, koniec XIX wieku (po 1893 r.), wyprodukowane w Szwajcarii. Wytw�rnia: Melchior - Jakober.
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.pljaciekrece.xlx.pl
