Pisanie a Czytanie

Start

Zofia Dzieniszewska - zapiski

Spotka�em si� kiedy� z opini� (bardzo moim zdaniem trafion�, chocia� nie pami�tam przez kogo wyra�on�), �e pocz�tkuj�cy pisarz, kt�ry pisze wi�cej ni� czyta, mo�e by� co najwy�ej grafomanem. Osobi�cie nie wyobra�am sobie by pisa� wi�cej ni� czytam, a ostatnio wstyd si� przyzna�, ale czytam do�� ma�o. Jednak widz� wyra�n� korelacj� mi�dzy czytaniem ksi��ek, a ich pisaniem. Z pewno�ci� im wi�cej si� czyta, tym �atwiej wypracowa� w�asny styl i "szlifowa�" warsztat.

Jak to jest u Was? Czy przyk�adacie du�� wag� do lektury cudzych dzie�, staraj�c si� w jaki� spos�b podpatrzy� tu czy tam to i owo? Jak w og�le du�o czytacie?

Pocz�tkuj�cy to ja ju� raczej nie jestem (cho� nie wyda�em nic, od razu m�wi�), ale jest to faktycznie dylemat.
Osobi�cie, kiedy pisz�, to nie czytam, albo czytam tyle, co kot nap�aka�, i sam p�niej p�acz�, �e tyle ksi��ek le�y od�ogiem i kwiczy �a�o�nie... Ale je�li mam dwie godziny czasu i rozkr�cony tekst na warsztacie, to pr�dzej usi�d� w�a�nie do niego, ni� do aktualnie niby czytanej ksi��ki.
Czyli reasumuj�c: a) zawsze mam co� otwartego i uznawanego za lektur� aktualn�; b) cz�sto pisanie bierze g�r�. Ale potem nadrabiam, zw�aszcza jak czas nie pozwala usi�� nad w�asnym na d�u�ej.

Faktycznie przychylam si�: czytanie na pierwszym etapie mo�e by� wa�niejsze. J�zyk i bieg�o�� sk�d� trzeba bra�, albo z czym� konfrontowa�. Najlepiej napisa�, potem pobiec do mistrza/ mistrzyni i da� si� skarci� i oczarowa�, a potem wr�ci� do swojego i od nowa. Ta konfrontacja wiele daje, bo z�ego pisania wok� mn�stwo.
A mistrzowie, kt�rzy nie przeczytaj� naszych w�asnych tekst�w s� z jednej strony bardziej niedost�pni, a z drugiej... bardziej cierpliwi.
(Chyba w�a�nie napisa�em, �e monolog ze sceny jest w tym wypadku lepsz� form� dialogu. Hm.)

To podziel si�: kto ci� inspiruje/ inspirowa�? Albo, mniej inwazyjnie, kogo z autor�w cenisz i za co?
Spotka�am kiedy� poet�, kt�ry twierdzi�, �e on nie czyta poezji, bo wtedy by pod�wiadomie zgapia� styl/tematy/itp., a nie znaj�c innych tekst�w, ma t� pewno��, �e jego tw�rczo�� jest... no... wy��cznie JEGO, oryginalna i niepowtarzalna. Sukcesy jakie� chyba mia�, bo by� nominowany do nagrody Europejskiego Poety Wolno�ci czy jako� tak.

C� - wtedy wydawa�o mi si� to g�upie i teraz nadal si� takie wydaje. xD

Cho� na pytanie, kto mnie inspiruje czy u kogo podpatruj� jakie� elementy warsztatu, nie umia�abym odpowiedzie�. To si� chyba nie odbywa a� tak �wiadomie. Raczej jak utrwalanie sobie zasad ortografii czy interpunkcji - czytanie pomaga bez w�tpienia, ale nie jest tak, �e mog� powiedzie�: "a pisania nie z przymiotnikami nauczy�am si� dzi�ki lekturze Pami�tnik�w Tatusia Muminka" czy co� takiego.
Inspirowanie si� nie jest takie z�e je�li chodzi o autora, kt�ry dopiero krystalizuje swoje koncepcje i nie do ko�ca jeszcze wie, co chce przekaza� swoim czytelnikom. Moim zdaniem to te� jest wa�ne. Tre�ci powinny nie�� jaki� przekaz, nie b�d�c tylko nat�okiem zda� i akapit�w, nawet najpi�kniej zbudowanych. Ten przekaz nie musi dotyczy� rzeczy wznios�ych czy filozoficznych my�li godnych Coelho. Chodzi mi raczej o og�lny sens tego co napiszemy - by tekst mia� jasny koncept, a nie traktowa� "o niczym".

Z drugiej strony w literaturze powiedziano ju� w�a�ciwie wszystko. I to dosy� dawno temu. Po Gilgameszu i Odysei ka�de dzie�o literackie jest w jaki� spos�b wt�rne, bo traktuje o tych samych fundamentalnych sprawach dotycz�cych cz�owieka i jego egzystencji. Obecnie mo�emy tylko operowa� r�nymi wariantami schemat�w, dostosowuj�c je do aktualnego systemu spo�ecznego czy poziomu techniki. Dlatego czytanie jak najwi�kszej ilo�ci ksi��ek nie powinno by� traktowane jako co�, co nas "skazi" cudzymi koncepcjami, ale raczej jako przygotowanie sobie sk�adnik�w, z kt�rych sami przygotujemy co� w�asnego. Z tego punktu widzenia koncepcje innych autor�w nas mog� ubogaci�. To takie modne s�owo ostatnio jest - uwielbiam je

.

Je�li chodzi o autor�w, ceni� sobie:

Czechowa - za fenomenalny j�zyk pobudzaj�cy wyobra�ni�
Lema - za intryguj�ce pomys�y i fachowo��, a tak�e urocz� archaiczn� retoryk�, jakiej dzisiaj ju� nie u�wiadczysz
Verne'a - za drobiazgowo�� i upodobanie szczeg��w technicznych, a tak�e edukacyjny styl narracji
Clarke'a - za realizm fabularny i opieranie si� na fundamencie nauk �cis�ych
Asimova i Herberta - Za rozmach w kreowaniu �wiata
Dukaja - za odwa�ne koncepcje, przez kt�re dla wielu jest niestrawny
Hollanka - za to, �e jest autorem mojej pierwszej ksi��ki SF kt�r� przeczyta�em w wieku 7 lat, niemal nic z niej nie rozumiej�c, ale b�d�c ni� zachwycony.

Natomiast w zupe�no�ci nie ceni�:

Pilipiuka - za mas�wk�, niejednokrotnie objawiaj�c� si� siermi�nym warsztatem i naiwn� fabu��
Sapkowskiego - Za nieudolne czynienie z Fantasy pastiszu naszej rzeczywisto�ci oraz ra��c� wt�rno�� fabularn�.
Pana X - za grafoma�stwo przy r�wnoczesnym pozowaniu na "wielkiego pisarza"

Spotka�em si� kiedy� z opini� (bardzo moim zdaniem trafion�, chocia� nie pami�tam przez kogo wyra�on�), �e pocz�tkuj�cy pisarz, kt�ry pisze wi�cej ni� czyta, mo�e by� co najwy�ej grafomanem.
Z drugiej strony w literaturze powiedziano ju� w�a�ciwie wszystko. I to dosy� dawno temu. Po Gilgameszu i Odysei ka�de dzie�o literackie jest w jaki� spos�b wt�rne, bo traktuje o tych samych fundamentalnych sprawach dotycz�cych cz�owieka i jego egzystencji.

No ale w�a�nie to jest cel literatury chyba... I patrzenie na to z punktu widzenia, �e ju� raz zosta�o co� powiedziane i powtarza� nie trzeba kojarzy mi si� z francuskim ruchem oporu w Allo Allo. To jest zabawne jakby nie patrze�. Ostatecznie cz�owiek ju� raz sobie wyewoluowa� do ca�kiem sensownej formy, wi�c po co robi� wi�cej ludzi... te� s� przecie� mieszank� wcze�niejszych koncept�w ;P

Mnie osobi�cie ci�gle od nowa zdumiewa aktualno��, ponadczasowo�� w literaturze. Fakt, �e kto� napisa� co� dwie�cie czy tysi�c lat temu i spokojnie widz� te same cechy charakteru w ludziach mi wsp�czesnych jest pora�aj�cy. Fakt, �e ci�gle o pewnych rzeczach trzeba rozmawia�, bo cz�owiek raz, �e ma zatrwa�aj�co kr�tk� pami��, a dwa, �e ci�gle o pewnych rzeczach chce s�ysze� i dyskutowa�, jest tak naprawd� ca�kiem pozytywny i nas jako ludzi pisaniem zainteresowanych powinien podnie�� na duchu, ale oczywi�cie nie znaczy, �e nale�y produkowa� jak od sztancy kopie kopii, bo przecie� to samo mo�na powiedzie� na tysi�c r�nych sposob�w i to "jak" ma tak�e swoj� warto��. Zgadzam si� z Tob� w tej kwestii, �e dobrze je�li tekst o czym� traktuje. My�l�, �e tre�ci do ksi��ek mo�na szuka� wsz�dzie - literatura to tylko cz�� naszego �wiata. A je�li chodzi o j�zyk - ten si� ci�gle zmienia i nasz styl jest wypadkow� wielu r�nych wp�yw�w, to co czytamy mo�e go poprawi�, mo�e zepsu�, ale jako� fundamentalnie go nie naruszy, chyba, �e kto� faktycznie mocno si� wkr�ci i zacznie niemal kopiowa� czyj� styl, ale to te� z czasem minie, albo si� jako� wyr�wna.

Z drugiej strony, czy mo�na powiedzie� z absolutnym przekonaniem, �e kto� kto do tej pory nie przeczyta� ani jednej ksi��ki, nie napisze czego� warto�ciowego? Albo, �e ka�dy filolog czy m�l ksi��kowy napisze proporcjonalnie lepszy utw�r od m�odzika, kt�ry w �yciu przeczyta� raptem kilka lektur i dwa komiksy?
Czerpanie pomys��w to akurat wg mnie najmniej istotna cz�� - jasne, mo�na podpatrze� [...] ale dla mnie chyba bardziej istotne jest to, �e im wi�cej czytam, tym szerszy robi si� przede mn� horyzont, tym lepiej widz�, co dla mnie osobi�cie jest wa�ne w literaturze a co nie i mog� z tej perspektywy lepiej ocenia� moje pisanie. Mo�na powiedzie�, �e czytaj�c wyrabiamy sobie smak, a to ju� wp�ywa na nasze pisanie cho�by tak, �e nasz wewn�trzny samokrytyk zostaje zaktualizowany. No i czytanie wybitnych utwor�w uczy pokory,

Z tym zgadzam si� tak bardzo, �e ju� bardziej nie mog�.

I dotyczy to r�wnie� dalszego fragmentu o powtarzaniu motyw�w. W postscriptum od siebie dorzuc�, �e mnie osobi�cie wydaje si�, �e argument o wt�rno�ci jest zwykle argumentem wyg�aszanym przez koleg�w Narratywist�w i kole�anki Narratywistki i tylko w ich ustach brzmi on autentycznie. Styli�ci i Stylistki maj� zupe�nie co innego na uwadze i dla nich brzmi on, powiedzmy, co najmniej nieprzekonuj�co. I sam w sobie ten fenomen jest do�� ciekawy.
TM_Lucidus:

Dobra lista. Po stwierdzeniu o Czechowie stwierdzam, nale�ycie si� rumieni�c, �e mam ty�y. A to o Hollanku te� mog� powiedzie�, tylko bohater inny. Pi�kne uczucie

S�owo krytyczne o Sapkowskim trafia si� rzadko, wi�c doceniam cho�by z tego wzgl�du. A kim jest Pan X?

TM_Lucidus:
S�owo krytyczne o Sapkowskim trafia si� rzadko, wi�c doceniam cho�by z tego wzgl�du. A kim jest Pan X?

____

Edit: Chyba p�krety�skie pytanie zada�em. Je�li Pan X okre�lony jest jako Pan X, to znaczy, �e zagadk� (przynajmniej p�ki co) pozosta� musi: sam tw�j gest ukrycia nazwiska tyle sugeruje.

Mo�e inaczej: to Wr�g Osobisty? czy taki zwyk�y, oddalony, prosta zaka�a cechu?

____

Moja wypowied� dotyczy�a subiektywnej oceny warsztatu wspomnianego autora w kontek�cie kreowanego przez niego wizerunku. Nie ma tu nic osobistego. Persona do�� znana i wzbudzaj�ca w wielu osobach odczucia zbli�one do moich.

Pisanie a Czytanie

Zofia Dzieniszewska - zapiski

Menu