NASTOLATKI, HORMONY, M�ZG I POPULARNO��

Start

Zofia Dzieniszewska - zapiski

Nastolatki, hormony, m�zg i popularno��

Nadawali ton w gimnazjum czy liceum? W doros�ym �yciu cz�sto im si� nie wiedzie

Na pewno dobrze pami�tasz ich ze szko�y. Zawsze g�o�ni, pewni siebie, kreowali trendy: od tego, w co si� ubiera�, jakie filmy ogl�da�, po to, jaki kolor ok�adki zeszytu jest OK, a jaki nie. Otoczeni grupk� koleg�w satelit�w, kt�rzy marzyli, by sp�yn�a na nich odrobina "fejmu" tych fajniejszych. Zazdro�cili�my im w cicho�ci ducha, chcieli�my by� tacy jak oni. Bo to z nimi ca�owa�y si� dziewczyny, bo to za nimi ci�gn�y ogony ch�opak�w. Kr�lowie balu. Naukowcy przynosz� pocieszenie: nie ma czego im zazdro�ci�. Zwykle ich s�awa i popularno�� nie wi��e si� z powodzeniem w dalszym �yciu. Wr�cz przeciwnie.

Losy popularnych nastolatk�w przebada� profesor psychologii Joseph P. Allen z University of Wirginia. Wyniki swoich bada� opublikowa� w pi�mie "Child Development". Odkry�, �e ci, kt�rzy nadawali ton jako kilkunastoletnie dzieciaki, jako 20-latkowie nie radzili ju� sobie tak dobrze. Trend jest na tyle silny, �e "szkolna s�awa" mo�e si� sta� sygna�em ostrzegawczym dla rodzic�w i nauczycieli: ten dzieciak s�abo poradzi sobie w �yciu, mo�e mie� p�niej problemy z prac�, alkoholem, popada� w drobne konflikty z prawem, �le funkcjonowa� w grupie. Z bada� psychologa wynika, �e a� 45 proc. os�b z grupy "fejm�w" w wieku 23 lat radzi�o sobie spo�ecznie gorzej ni� ich mniej popularni w szkole r�wnolatkowie.

Jak prof. Allen t�umaczy ten paradoks? - Czas zdobywania s�awy w szkole nak�ada si� na do�� krytyczny rozwojowo okres - m�wi Allen w rozmowie dla "New York Timesa". - Nastolatki zaj�te bawieniem si� w randki i imprezy, szukaniem wra�e� i imponowaniem innym przegapiaj� czas, w kt�rym ich koledzy rozwijaj� przyja�nie, ucz� si� i inwestuj� w sw�j rozw�j. Zachowuj�c si� przedwcze�nie dojrzale, nie dojrzewaj� prawid�owo, nie ucz� si� nawi�zywania dobrych relacji w grupie ani wsp�pracy.

Badania Allena komentuje psycholog prof. Bradford Brown, kt�ry tak�e bada� fenomen popularno�ci niekt�rych nastolatk�w: - Te dzieciaki, zachowuj�c si� atrakcyjnie i w ich mniemaniu "doro�le", nie s� na to emocjonalnie przygotowane. Skutek jest taki, �e zaczynaj� szuka� towarzystwa starszych od siebie, ale ci, kt�rych znajduj� i kt�rzy chc� si� z nimi zadawa�, to zwykle tak�e osoby niedostosowane spo�ecznie. I tak ko�o si� zamyka. Nie otrzymuj� w�a�ciwych wzorc�w, nie rozwijaj� si� prawid�owo. Kilka lat p�niej, gdy przestaj� imponowa� r�wie�nikom, gubi� si�, popadaj� w na�ogi, nie umiej� u�o�y� sobie �ycia osobistego.

Dlaczego jednak jedne nastolatki ch�tniej szukaj� ryzykownych sytuacji, �akn� popularno�ci i poklasku, podczas gdy inne tylko im zazdroszcz�, ale nie zachowuj� si� w ten spos�b? By� mo�e odpowied� tkwi w tym, co dzieje si� w tym czasie w ich m�zgach.

A okres dojrzewania to prawdziwa neuronalna burza. Wtedy jajniki (u dziewcz�t) i j�dra (u ch�opc�w) zaczynaj� wydziela� hormony: estrogen i testosteron. Dzi�ki temu rozwija si� system rozrodczy, pojawia si� ow�osienie pod pachami i w kroczu, wypryski na sk�rze, a cia�o nabiera doros�ych kszta�t�w. Hormony p�ciowe wywieraj� te� ogromny wp�yw na m�zg.

S� szczeg�lnie aktywne w o�rodkach m�zgu odpowiadaj�cych za emocje - w uk�adzie limbicznym. Wed�ug psychiatry z Uniwersytetu w Pittsburghu dr. Ronalda Dahla, w ten spos�b powstaje "emocjonalny granat". Nastolatki szukaj� sytuacji, w kt�rych mog� sobie pozwoli� na uwolnienie emocji i pasji. Poszukiwanie dreszczyku emocji cz�sto nara�a m�odych ludzi na ryzyko. Jest ono tym wi�ksze, �e obszary m�zgu odpowiedzialne za poskramianie ryzykownych, impulsywnych zachowa� nie do ko�ca si� rozwin�y.

Bo rejony m�zgu, kt�re najwcze�niej osi�gaj� dojrza�o��, to te z ty�u, kt�re odpowiadaj� za wzrok, s�uch, dotyk i orientacj� przestrzenn�. Potem rozwijaj� si� obszary, kt�re koordynuj� te funkcje - dzi�ki nim jeste�my w stanie znale�� wy��cznik �wiat�a w �azience nawet w �rodku nocy. Ostatni� cz�ci� m�zgu, kt�ra osi�ga dojrza�o�� (a dzieje si� to nawet do 30. roku �ycia), jest kora przedczo�owa, gdzie mieszcz� si� planowanie, ustalanie priorytet�w, zbieranie my�li, poskramianie impuls�w, rozwa�anie konsekwencji swych czyn�w czy racjonalna motywacja do dzia�ania. A je�li osoby w wieku dojrzewania maj� niedob�r motywacji, to mog� by� bardziej sk�onne do podejmowania �atwych i emocjonuj�cych czynno�ci. Te procesy w r�nym tempie zachodz� w g�owach poszczeg�lnych nastolatk�w. St�d ich odmienne zachowanie. Na szcz�cie wi�kszo�� z tego wyrasta. A jak pom�c tym, kt�rym grozi wi�ksze ryzyko zagubienia si� w �yciu?

By� mo�e dobrze by�oby zapewni� nastolatkom to, czego brakuje w ich m�zgu - organizuj�c im czas, pomagaj�c w podejmowaniu trudnych decyzji (nawet je�li si� opieraj�) i nie �a�uj�c im starych jak �wiat rodzicielskich cn�t: cierpliwo�ci i mi�o�ci. No i po�wi�ca� im uwag�. By nie musia�y zabiega� o ni� w gronie r�wie�nik�w, wpadaj�c przez to w k�opoty, z kt�rych trudno b�dzie im si� potem wykaraska�.

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

jaciekrece.xlx.pl

NASTOLATKI, HORMONY, M�ZG I POPULARNO��

Zofia Dzieniszewska - zapiski

Menu